Döngüsel ekonominin üreticilere sağladığı fayda ve fırsatlar
Döngüsel ekonomi modeli, tüketicilerin ve kuruluÅŸların yeni ürünlere ve malzemelere yaklaşımlarında devrim yaratıyor. Ä°leri dönüÅŸüm mobilyaların, eski tip kıyafetlerin ve bir zamanlar satın almış olabileceÄŸimiz ürünlerin kiralanmasının ya da finansal kiralanmasının artan popülaritesi, tüketicilerin mevcut ekonomik üret-kullan-at modelinin sürdürülemez olduÄŸu gerçeÄŸinin farkına vardıklarını gösteriyor.
Üreticiler, satın aldığımız ürünleri üretmek için giderek daha zor bulunan ve yüksek maliyetli kaynaklar için rekabet ederken daha da bilinçliler. Ürünlerinin bu husus göz önünde bulundurularak üretildiÄŸini gösterecek etik ve ekonomik talepler tarafından yönlendirilen üreticiler; atığı önlemek, daha kolay onarılabilir, yeniden kullanılabilir ve geri dönüÅŸtürülebilir olmalarını saÄŸlayarak ürün ve malzemelerin ömrünü mümkün olduÄŸunca uzatmak için döngüsel bir ekonomi modeline giderek daha fazla yaklaşıyor.
Döngüsel ekonomi modelini kabul etmenin avantajları nelerdir?
Ellen MacArthur Vakfı1 tarafından yapılan araÅŸtırma, döngüselliÄŸe dayalı bu tür stratejilerin iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkisinin ele alınmasına nasıl yardımcı olabileceÄŸini gösteriyor. Aslında, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine en büyük katkıda bulunan aktörlerden bazıları, döngüsel ekonomi ilkelerini benimsemekten en çok faydayı saÄŸlayacak.
EMF raporu, döngüsel ekonomi ilkelerinin beÅŸ temel alana (çimento, plastik, çelik, alüminyum ve gıda) tatbik edilmesiyle sera gazı emisyonlarının nasıl 9,3 milyar ton azaltılabileceÄŸini, bunun da küresel olarak her türlü ulaşım türünden saÄŸlanan mevcut emisyonların ortadan kaldırılmasına eÅŸdeÄŸer olduÄŸunu gösteriyor.
Ayrıca, aynı döngüsel ekonomi ilkelerini temel endüstriyel malzemelerin kullanımına uygulamanın, küresel CO2 emisyonlarını %40 veya 2050'de 3,7 milyar ton azaltabileceÄŸi tahmininde bulunuyor. Döngüsel ekonomi modeli kullanıldığında ham maddelerin çıkarılması, iÅŸlenmesi ve taşınmasının çevresel etkisi çok daha düÅŸük olacağından bu dikkate deÄŸer azalmalar elde edilebilir.
Sera gazı emisyonlarını azaltmanın ötesinde, döngüsel ilkeler biyolojik çeÅŸitlilik kayıplarını da ele alabilir. Uluslararası Kaynak Paneli, biyoçeÅŸitlilik kaybının ve su stresinin %90'ından fazlasının kaynak çıkarma; malzeme, yakıt ve gıdaların iÅŸlenmesinden kaynaklandığını tahmin ediyor2. Döngüsel ekonomi modeli; yenilenemeyen kaynakların kullanımından kaçınarak ve yenilenebilir olanları artırmak suretiyle, deÄŸerli besin maddelerini topraÄŸa geri döndürmek gibi çevreyi yalnızca koruma deÄŸil, aynı zamanda aktif olarak iyileÅŸtirme potansiyeline sahiptir3.
Ä°ÅŸletmeler baÅŸka neler kazanabilir? Atık ve Kaynaklar Eylem Programına (Wrap) göre Ä°ngiltere'deki iÅŸletmeler, kaynakların verimli kullanımında düÅŸük maliyetli ya da ücretsiz iyileÅŸtirmeler yoluyla yılda 23 milyar sterline kadar fayda saÄŸlayabilir4.
Bu ilkelere yatırım yapan ve sürdürülebilirliÄŸi daha genel olarak benimseyen ileri görüÅŸlü ÅŸirketler için kazanımlar dikkate deÄŸerdir. Daha iyi kaynak ve atık yönetimi gibi büyük faydalar saÄŸlayıp bir ÅŸirketin maliyet açısından daha verimli olmasına yardımcı olurlar. Ayrıca daha olumlu bir medya ilgisi saÄŸlayabilir ve bir markaya güven oluÅŸturmaya yardımcı olabilirler.
Döngüsellik ilkeleri aynı zamanda Hedef 11 "Sürdürülebilir ÅŸehirler ve topluluklar", Hedef 12 "Sorumlu üretim ve tüketim" ve Hedef 13 "Ä°klim eylemi" gibi BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin5 çoÄŸuyla da uyumludur.
En iyi uygulama örnekleri
Ürün tasarımında, ister diÄŸer sektörlerden saÄŸlanan, normalde atılacak malzemeleri yeniden kullanmak ister çevreye olan etkisi düÅŸük yeni malzemeler tasarlamak olsun, inovasyon ve hayal gücü sergileyen ÅŸirket örnekleri bulmak zor deÄŸildir.
Bir ABD ÅŸirketi olan Mobius, bahçecilik endüstrisinde kullanılmak üzere biyolojik olarak parçalanabilen plastik üretmek için kâğıt imalat endüstrisinden gelen atık lignini kullanıyor. Bu sayede petrol bazlı plastiklere olan bağımlılık azalıyor. Bu da daha azının çöp sahasına gittiÄŸi ya da okyanuslarımızda ömrünü tamamladığı anlamına geliyor.
Bir Ä°skoç ÅŸirketi olan MacRebur, petrol bazlı plastikleri, yol inÅŸasında ve onarımında deÄŸerlendirilebilecek plastik peletler yapmak için yeniden kullanıyor. Bu karışımın bir tonu, 80.000 plastik ÅŸiÅŸeye eÅŸdeÄŸer plastik içeriyor. Yine bu, plastik ürünlerin çöp sahasında ömrünü tamamlamadığı ve sürecin, geleneksel yol yapım malzemelerini sil baÅŸtan oluÅŸturmaktan daha az karbon ürettiÄŸi anlamına geliyor.
Hollandalı bir ÅŸirket olan Ecovative, ambalajlamaya yönelik yüksek performanslı köpükler ve yapıştırıcılar üretmek için tarımsal yan ürünler üzerinde yetiÅŸtirilen kenevir ve mantar köklerini kullanıyor. Ortaya çıkan miselyumun yetiÅŸtirilmesi hem ucuz hem de minimum iÅŸlem gerektiriyor ve güvenli bir ÅŸekilde kompozit olabiliyor. Bu tamamen doÄŸal malzeme, ıskartaya ayrıldığında yavaÅŸça ayrışan, zehirli gazlar yayan ve hassas ekosistemleri tehlikeye atan sentetik malzemelerin yerine kullanılabiliyor6.
Bu heyecan verici geliÅŸmeler birçok sektörde yaÅŸanıyor. Bu yüzden döngüsel ekonomi modelinin günlük hayatımızın her alanında üretim ve tüketimimizde devrim yaratma potansiyeli oldukça yüksek. Ne var ki, bunu baÅŸarmak için daha katedilmesi gereken uzun bir yol var.
BSI’ın atılımları
BSI, iÅŸletmeler, tüketiciler ve çevre için çalışan sürdürülebilir bir üretim modeli olarak döngüsel ekonomiyi teÅŸvik etme konusunda ön saflarda yer almaktadır. Bu, kuruluÅŸların bu ilkeleri benimsemesine yardımcı olacak yeni standartlar ve çerçeveler oluÅŸturmayı içerir.
2017'de BSI, kuruluÅŸların döngüsel bir modelin kendileri için nasıl çalışabileceÄŸini anlamalarına yardımcı olmak için dünyanın ilk standardı olan BS 8001'i yayınladı. Bu standart, deneyimlerden ve alınan derslerden yararlanarak, döngüsel ekonomi hakkındaki en son düÅŸünce ve uygulamaları elde etmek üzere uzmanları bir araya getiren BSI tarafından geliÅŸtirilmiÅŸtir. Bu sürece, kaynakları yönetme biçimlerinde daha döngüsel hale gelmek için daha önce çalışan büyük ve küçük bir dizi kuruluÅŸ da iÅŸtirak etti.
Endüstriyel biyoteknoloji
Endüstriyel biyoteknoloji, antibiyotikler ve aşılar, biyoyakıtlar, tüketim malları ve ambalajlar gibi günlük ürünler imal etmek için biyolojik kaynakların kullanılmasıdır. Ä°ngiltere'ye, 2050 yılına kadar net sıfır hedefine doÄŸru önemli ölçüde ilerlemek için endüstriyel kapasitesini geliÅŸtirme konusunda eÅŸsiz bir fırsat sunuyor. Bunun merkezinde, birbirine baÄŸlı birden çok sistemde deÄŸiÅŸim gerektiren iÅŸleyen bir döngüsel biyoekonomiyi benimsemek yer alıyor.
BSI kısa süre önce "Endüstriyel biyoteknoloji: standartlar ve yönetmelikler için stratejik bir yol haritası" adlı bir rapor yayınladı. Rapor, Innovate UK tarafından hazırlandı ve Endüstriyel Biyoteknoloji Liderlik Forumu (IBLF) tarafından desteklendi. Bu rapor endüstriyel biyoteknolojinin benimsenmesine ivme kazandırma ve sera gazı emisyonlarını azaltma potansiyelini deÄŸerlendiriyor.
Raporda, "Endüstriyel biyoteknoloji, Ä°ngiltere Biyoekonomi Stratejisi'nin dayanak noktası ve daha döngüsel, düÅŸük karbonlu bir ekonomi hedefi olarak bu deÄŸiÅŸimin ön saflarında yer alıyor. Rapor, hem çevresel açıdan sürdürülebilir hem de kaynak açısından verimli çözümlerle ÅŸekilleniyor." ifadelerine yer veriliyor. DönüÅŸtürücü görevi, aynı zamanda, Ä°ngiltere hükümetinin Kaynak ve Atık Stratejisi'nin döngüsellikte uluslararası liderliÄŸi gösterme hedefiyle de uyumludur.
Önümüzdeki 3-5 yıl içinde CO2 ve sera gazı azaltma potansiyelleri açısından, tarım teknolojisi, biyoyakıtlar, ince ve özel kimyasallar, plastik ve tekstil olmak üzere beÅŸ kilit sektör deÄŸerlendirmeye alındı. Rapor ayrıca, hâlihazırda atık olarak nitelendirilen ham maddelerin varlığını artırma ve bunları endüstriyel biyoteknoloji süreçleri ve ürünleri için girdi olarak kullanma potansiyelini de deÄŸerlendirdi. Bu, çöp sahasını ve atık yakımını azaltmaya, biyoekonominin deÄŸerini artırmaya yardımcı olabilir. Endüstriyel biyoteknoloji bu bakımdan, Ä°ngiltere hükümetinin biyoekonominin deÄŸerini 2030 yılına kadar 440 milyar sterline çıkarma hedefine büyük katkı saÄŸlayabilir.
Raporda, "Endüstriyel biyoteknolojinin ekonomiyi büyütecek, yüksek deÄŸerli iÅŸler yaratacak, net sıfır hedeflerine katkıda bulunacak ve en acil küresel sorunlarımızdan bazıları için yeni çözümler sunacak geniÅŸlemeye hazır olduÄŸunu söylemek abartı olmaz." ifadeleri yer alıyor.
BSI ve Galler Hükümeti
BSI'ın danışmanlık ekibi ayrıca Galler'de döngüsel ekonomi ilkelerine iliÅŸkin bilgileri artırmak için Galler Hükümeti ile birlikte çalışmaktadır. BSI, Galler hükümetinin kurum içi inovasyon uzmanlarından oluÅŸan ekibi ve çeÅŸitli Galler iÅŸletmeleri için bir dizi ustalık sınıfı tasarlamış ve sunmuÅŸtur.
Ustalık sınıfında, döngüsel ekonominin faydaları ve temel ilkeleri ele alınmış; BS 8001'de belirtilen sekiz aÅŸamalı çerçevenin ilkeleri pratikte uygulamak için nasıl kullanılabileceÄŸi açıklanmıştır.
Bireysel ÅŸirketlere yönelik çalıştaylarda, iyileÅŸtirmelerin nerelerde yapılabileceÄŸini belirlemek için operasyonlarına, tedarik zincirine, sektöre ve ticari akışlara bakılarak döngüsel ekonomi modelini benimsemeye hazır olup olmadıkları deÄŸerlendirilmiÅŸtir. Tüm ÅŸirketlere, onları ileriye götürecek bireysel bir eylem planı saÄŸlanmıştır.
